La Signoria di Pic

Commenti disabilitati su La Signoria di Pic Mirandla na storia da ridàr

mirandla na storia da ridarDal temp di Roman fin al Medio Evo dla nostra Mirandla as sa ben poch; l’unica roba sicura l’è che d’istaa a fava cald e a ghera na muccia ad zinsali, e d’inveran a fava fredd, con dal grandi anvadi, ma, a regola ad quell ch’ha dis i solit studios, a sembra che a un bel mument a sia rivaa in dla Bassa i fraa ad Nunantola, con l’idea ad metar un pò a post i arzan ad Seccia e magnar un qualch cappon in più. Però chi fraa lè, chi eran Benedettini, i gh’ivan na brutta abitudine, parchè tutt i gioran i predicavan a la gent “ora et labora”. I Mirandules, che fin ch’ha ghera da star all’ora i eran piutost cuntent, i han truvaa na quanch difficoltà in dla fase successiva. Infati i fraa i vlivan cunvinsar la gent a lavurar la terra, e i Mirandules i dgivan ch’l’era tropp bassa. A la fin i fraa i sen arliaa e allora i sen miss d’accord: i puvrett i lavuravan la terra, i fraa e i sgnor i davan i ordan e ogni tant i pregavan che la faccenda l’andass avanti acsè. Un’abitudin cl’è cuntinuada pr’un bel pezz e che, second mè, la dura ancora. Infatti l’è più facil ch’as bagna ad sudor un cuntaden dal Gavel che al sgnor Agnelli, quel dal macchini. Ma lassem star: soquant ann dopp è rivaa dal nostar bandi una padrona nova, la contessa Matilde di Canossa, ch’l’era na donna dimondi ad cesa, l’era amiga dal Papa e l’andava a messa tutt’il mattini. E dato ch’l’era na signora ch’l’han s’fava mancar gninta(taccand dal marè, ch’l’ha n’ha avuu soquant), in du la capitava la fava costruir na cesa nova, par tgniras bon al Papa e par dar da lavurar ai puvrett, che i eran naa sol par lavurar. L’ha fatt tirar su na bela cesa a Quarantoli, che acsè le dvintaa al centar religios dla zona, un’altra a San Pussidoni, una a Surbara, par via che al furniss al lambrusch tutt’i ann, e n’altra in dal Mantvan, parchè allora an n’era ancora sta invintaa al Pilastren. Ma anch la contessa Matilde, dop aver fatt murir du o tri marè, parchè l’era na donna dimondi esigenta, un bel gioran la volta i pèe a l’uss.

In dla Bassa mudnesa a succed un bel pò ad casen, ma par farla curta un bel gioran ( a credd ch’ha fuss un sabat parchè a gh’era al marcaa di puj e ad sira a gh’era già Pippo Baudo) a riva in piazza a la Mirandla un ragastazz grand e gros, con na spada lunga du metar, tutt vistii ad nov, ch’al tacca a far na cunfusion dla madosca. “Oh- al tacca a dir – me ham ciam Francesco Pico e da stamattina chè a la Mirandla agh cmand mè. L’Imperator dal Sacro Romano Impero al m’ha daa carta bianca e al m’ha proclamaa Vicari Imperial. Faa i vostar cont, sta bassen e, cum a dis al Barnardon, pagaa al tassi. A vadrii ch’andremm d’accord, basta ch’ha fadi quell ch’ha digh me. S’a cardii ch’ha diga ben damm na pasta e un bicciren ( e di quattren ), s’a cardii ch’ha diga mal a finii all’uspidal”.

Se la memoria l’han m’inganna, l’era l’ann 1311, un ann storich par la nostra Mirandla, e da cal gioran l’è i mirandules i han sempar avuu di padron, e quasi tutt trist cmè la zucca. Francesco l’era un litghina, al quistiunava con tutt, an gh’andava ben gninta, al pariva Bertinotti. Tant par cuminciar e par dimostrar che all’usell ingord agh crepa al goz, dopp aver conquistaa la Mirandla, al se miss in testa ad ciapar anch Modna, che anch alora l’era un paes un pò più grand ad la Mirandla, ma meno bel. L’è sol che Modna l’interessava dimondi anche a n’altar bon da gninta, cioè a cal puff dal Duca Passaren, che pò l’era al so scutmai, parchè quei ch’ha sa ad lettra i disan ch’al s’ciamava Rinaldo Bonaccolsi, detto il Passerino parchè l’era grand quasi cumè Fanfani. L’era un mantvan pin ad pretesi e nonostant ch’al fuss piccol al viviva ad prepotenza.

Al Duca Passaren però al gh’iva un esercit dimondi fort,con anch di suldaa tedesch ch’i favan paura sol a guardari; sta di fatto che in dal 1319, a tes a Modna, al cazza na gran paga al nostar Francesco e al gh’corr adree fin a la Mirandla. Francesco Pico al serra la porta dal castel, i mirandules i serran ancora na volta i puj, mo al Duca Passaren, tignon cumè un mostar, al tacca ad assediar la Mirandla. E an sarà minga la prima nè l’ultima volta, parchè al castel mirandules l’era staa brusaa anche in dal 1267. “Ven fora, se at gh’l’ha la ghigna” al zigava al Duca Passaren. “Ven dentar, se t’ha gh’l’ha cav” al rispundiva Francesco, lugaa ad dree a un merul. La partida l’è andada avandi pr’un mes, ma chè an succidiva gninta. A simbrava d’essar a l’assedio famos dla zitaa ad Troia, che l’han nè minga quel che a pinsaa uatar malign. Quasi tutt i gioran a gh’era un attacc di mantvan e di tedesch, ma al castel al tgniva botta. Ogni tant al Duca Passaren al saltava fora da la so tenda, tutt ross in ghigna da la rabbia e al dgiva ” Francesco, carogna, ven fora da la fogna”.Ma na volda al padron dla Mirandla al rispond: “L’è mei un mort in cà che un mantvan davanti a l’uss. Agh vol un creten a dar retta a Passaren. E pò te t’sè pezz che Bossi”. An gh’a vliva altar. Rinaldo Bonaccolsi al se daa na gran incazzada e subitt al fà dar fiato alle trombe e l’ordna l’attac general. Dopp du gioran ad battaglia terribila, con na muccia ad mort da na banda e da ch’l’altra, al Duca Passaren al conquista finalmente al castell. Francesco Pico e so fiol Prendiparte (che naturalment al tgniva la part ad sò padar) i venan fatt parsuner e purtaa davanti al Duca Passaren. A questo punto a sucedd na roba piuttost spiacevole, parchè al Duca al zerca ad far al furub, mascherand al sò cattivi intenzion. “Mo te Francesco – al dmanda – cusa magnat a la matina? Cum’èl al tò menù giornalier?” Francesco Pico al na sa cusa dir: “Mo che dmanda ela questa? Va ben ca son tò parsuner, ma an pinsar minga ch’a sia un ciocapiatt. Fà mo quel ch’at par”. Al Duca Passaren allora al fa la faccia seria e al sentenzia: ” A vliva saver quel ch’at magn, parchè te e tò fiol an magnarii mai più. A sii cundannaa a murir ad fam”. Oh – al fa Francesco -sol t’an pens che mè a sia al cont Ugolino. Lu al gh’ha avuu manera ad far saver la so storia a Dante Alighieri, un Tajadela che al va su tutt al piazzi, mè al massim al poss far saver al duttor Capp, che l’è un brav storich ma l’è un pò meno celebre ad Dante”. Gninta, al Duca Passaren al n’ha vol saver ragion e al fa purtar Francesco e sò fiol Prendiparte in dla tor dal Castlar, in dal Mantvan, al serra porti e fnestri e pò al butta la ciav in dal pozz.

E così Francesco Pico, prim Sgnor dla Miranlda al mor ad fam insemm a sò fiol, ma prima ad vultaar i pèe a luss, dopp na cura dimagrante acsè tragica, al fa una bella profezia: ” An pinsar minga, car al me Duca Passaren, da scampar dimondi anca te”. Infatti al povar Francesco e sò fiol i moran dal 1321 ( propria l’ann ch’ha mor anche Dante Alighieri ), ma sett ann dopp al Duca Passaren al ven sconfitt dai Gunzaga e al crepa in battaglia. Senonchè due di sò fioi e altri due nipoti dei Bonaccolsi i venan affidaa alle “amorevoli cure”  ad Nicolò Pic, unic fiol ad Francesco scampaa al disastar. Nicolò l’era un bon ragazz, spess animaa da un certo spirito ad generosità, e allora al ciappa i quatar discendent dal Passaren, al gh’dà na bella turturada e pò al li serra in dla stessa torr dal Castar, al dis la frase storica che al miglior perdono è la vendetta e a li fa murir ad fam.

Cum a s’é ditt, a semm in dl’ann 1328 e da cal mument lè i Pico dla Mirandla, i Gunzaga ad Mantva e i Viscont ad Milan a par ch’i zogan a cucù, parchè i ciapan e i molan la signoria dla Mirandla ogni tre stmani. Par dirla in sintesi, a passa stanta o ottanta ann ad guerri e ad question. Ai Gunzaga la Mirandla l’agh pias dimondi, i Pic i volan turnar a cà sua e ogni tant ai Viscont agh tocca ad far da arbitro. E in tutt cal periodo lè, ogni gioran a gh’è na battaglia o na scaramuccia. E al popul Mirandules cusa disal ? La povra gent l’è tant abituada al guerri e a la fam che ormai, quand a riva la zira, in guardan gnanc più al telegiornal e qualchidun al fa la proposta ad cambiar al nom dal paese e ad ciamaral Sarajevo.

Ma però anch in dal Tarsent un qualch personagg con un pò d’usta al gh’era e in dal nostar cas al personagg l’era un certo Gian Galeazzo Visconti, un galantom ch’agh piasiva far la guerra, ma al preferiva far la pas e star a cà a far i cumpliment a la sò sposa, ch’l’era n’artista da cinema. Un gioran ( a sem rivaa a l’an 1396 ) Gian Galeazzo, ch’al s’dava dagl’arii a la Berlusconi, ma al n’ha ghiva gnanc na television, dopp aver sintii al parere favorevole dl’Imperator Carlo ad Lussemburgo, al stabliss che la Mirandla la devv turnar ai Pico. E fin chè tutt a post, al popul al tira un sospir ad solliev. Senonchè la famija di Pico l’era un pò cumè la Democrazia Cristiana, a gh’era sempar na muccia ad corrent. Da na banda a gh’era Francesco junior, Tumasen, Prendiparte e Spinetta Pico, fioi ad Paolo Pico che a sò volta l’era fiol ad cal Prendiparte mort ad fam, e da cl’l’altra banda a gh’era Giovanni, Franceschino e un altar Prendiparte, chi eran fioi ad Nicolò, quell da la vendetta. Insomma, l’era na nova guerra fra cusen e tutt i san che al lit fra parent i eran al più terribili. E in soquant mes an nera minga staa pussibil truvar n’accord.

Allora Gian Galeazzo, che ormai al girava sempar vistii ad negar con un sivell in bocca cumè un arbitro da futtball, al tira fora n’idea rivoluzionaria: basta con al question, a sarà i rappresentant dal popul a decidar chi sarà i so padron. Per la prima volta in Europa, propria a la Mirandla,a salta fora al concett ad democrazia ( che nissun a saviva cusa la fuss ) e anch l’autodeterminazion dal popul, che nissun l’iva mai sintida numinar. Sta di fatto che al nostar Gian Galeazzo, milanes ad Forza Italia, al decid che i tredas personagg più stimaa e più influent dla Mirandla, insomma quel c’ha gh’iva più bonsens, is riunissan in dla cesa ad San Franzesch e i decidan chi duvrà essar i padron dla signoria. Na decision giusta e approvada anch da l’imperator. Però a gh’è da dir un piccul particolar: i quattar fradei, fioi ad Paolo Pico, i stavan ad cà a la Mirandla, inveci i tre cusen ad Nicolò i gh’ivan al certificat ad residenza a Milan.E infatti, i tredas notabil mirandules is mettan a discutar in San Franzesch ma propria quand un di giudic popolar al ross Burtlaja, al spiega al so ragion, as verra la porta dla cesa e a ven dentar con dal facci da drogaa e di spadon long du metar, i ” quattro dell’Ave Maria” vale a dire i quattar fradei Francesco, Tumasen, Spinetta e Prendiparte. Francesco, ch’l’è al più arrogant, al tacca a dir : “Cari amici, buongiorno, chè a sem in un luogo sacro e nuatar an vlemm minga influenzar la vostra decision. Decidii quel ch’ha vlii, basta ch’ha decididi in nostar favor. Sennò, vist ch’ha semm in cesa e an spol minga stramnar dal sanguv, nuatar a va strangulem tutt tredas, parola d’unor”. A cal punt l’è a sembra che qualchidun di giudich popolar al gh’ava avuu di gross problema intestinal, al ross Burtlaja a gh’è gnuu i cavii bianch in un colp sol e tutt i han magnaa la foja. Ad sicura, la decision l’è stada unanime a favor di quattar fradei de l’Ave Maria che i han cuminciaa a dir che finalment a la Mirandla era turnaa la cuncordia.Per festeggiare, prima i han fat far i caplett ad zucca, pò quei a la panna e infin i ha tiraa al col a zincmila cappon. E in seguit,par concludar, i han batza con al nom ad “Concordia” un grupp ad cà a-tes a l’arzan ad Seccia, andu gh’era un qualch mulen ad acqua. A sembra che la Cuncordia la sia nada propria in ch’la manera lè, ma forse an n’è minga vera.

I quattar fradei i simbravan tutt laureaa all’Università dla Sorbona in chimica farmaceutica e infatti i eran di gran artista con i velen. Almeno questa l’era la vos dal popul che poch a la volta l’ha vist al poker dvintar un tris,e pò una coppia e così via. In poch temp i moran tutt quattar e agh resta a cumandar altar tri cusen, fioi dei quattro dell’Ave Maria, ma un bel gioran un di trii, un ragazz piuttost viv ch’al s’ciamava Giovanni, al tacca a quistionaras con sò cusen Aiace. I cumincian per “futili motivi” e alla fin Giovanni al coppa Aiace. Agh resta du fradei, lo stesso Giovanni e un certo Francesco. Francesco, ch’han n’era minga stupid, vista l’aria ch’ha tirava a la Mirandla, l’ha cuminciaa a dir che dal nostri bandi a gh’era troppa umidità, che a fava tropp cald d’istaa e tropp fredd d’inveran e quindi l’iva voja da spatinar. L’ha fatt un bel mutuo e l’ha cumpraa un castell e una fattoria Scaldasole. Fatto sta ch’l’è mort in dal so lett, quand l’era ora.

A partir dal 1432 l’unic padron dla Mirandla, Cuncordia, San Pussidoni e San Marten Spen al resta Giovanni, ch’hal na va minga confus con al più famos Giovanni, ch’l’era suo nipote, cum a vadremm. E propria nell’anno di grazia 1432 l’imperator Sigismondo dal Lussemburgo ( che magari al n’ha saviva gnanc ch’esistess la Mirandla ) al fa un editt in cui a ven ditt che la signoria dei Pico l’era una Contea. Essar Cont, allora, l’era già un titolo important.

Par purgar soquant di sò pcaa, Giovanni al fa costruir la cesa dal Dom, ma as ved ch’hal ghiva dimondi altri robi da purgar, parchè poch temp doppal mor. Comunque l’è al prim sgnor  dla Mirandla ch’al mor in dal so lett. In dal sò post agh’va al fiol primogenit Gianfrancesco I, ch’l’era un personagg abbastanza tranquill, pr’i so temp. Però al gh’iva al “mal dla preda” al stava ben sol quand al gh’iva un squanteran ad murador a lavurar par lò. Un tipo cumè Zaccarelli, insomma. Al finiss al Dom, al cumincia al Palazz Comunal, ch’l’è propria un bel palazz, nonostante al pultrunsini celesti, al fa costruir la cesa dal Clarissi, e pò al tacca a far il fortificazion in muradura, con di bei bastion e quattar porti, ma soprattutt al potenzia e al rinnova al sò castell, prima ad tutt presar più sicur quand l’è a lett, e pò parchè al fava un bell’occh. Insomma,finalmente la Mirandla la dventa zittaa.

Ma Gianfrancesco I Pico l’è important soprattutt parchè, in collaborazion con sò mujer Giulia Boiardo, al mett al mond tri fioi, Galeotto I,Anton Maria e il grande Giovanni. Si, propria la famosa “Fenice degli ingegni”. Ma par lu a pinsemm da scrivar un capitul apposta.

A stò punt, av cuntaremm che Gianfrancesco I al mor in dal 1467, quand al nostar Giovanni al gh’ha sol 6 ann, mo a fem i cont d’an farav minga perdar dal temp a cuntarav tutt al battagli, al guerri e al question ch’ha gh’è staa fra Galeott e Anton Maria, du fradei ch’i s’odiavan a mort, second la migliore tradizion di Pic. Av diremm sol che a la fin ad tanti vicendi, al padron dal paes al dventa GaleottoI, un nom ch’l’è tutt un programma puggiaa addoss a un soggett minga tant còmad. Tant’è vera che anch al Papa al gh’arbalta addoss na bella scomunica e al nostar Galeott, bel cumè al sol, al mor scomunicaa e cuntent cumè na Pasqua, con tutt i pret dla Mirandla in cassa integrazion a zero ori, parchè par 15 ann ( tant le duraa la scomunica ) in tutta la terra di Pic an sa spiva gnanch dir messa, nè normale nè cantada. Però a sembra che al nostar Galeotto I Pico al sia rivaa listess in Paradis ( con un qualch cucc o na qualch arcmandazion ad sò mujer), parchè di testimoni abbastanza attendibili i l’ha vist zugar a briscola e trisett e bevar al cafè Lavazza con San Pedar e con Tullio Solenghi.

Forse an n’è minga vera ma i nostar improbabil lettor i san benissim che a la Mirandla i pettegui e al malilingui in mancan mai. Altrimenti an s’ha spiega minga parchè i abbian costruii al liston.

Tratto da “Mirandla na storia da ridar” di Giuseppe Morselli  Edizioni Al Barnardon anno 1996

I commenti sono chiusi.