Prèma ed tótt av dégh d’in do’ l’è desgnu al nàm ( ch’la srév pó « l’etimologia», cum’a dis qui ch’san d’làttra).
A sàmbra che NONANTOLA al desvègna da la parola latèina « nonaginta » che in ‘talian a voi dir nuvanta. Infati al teritòri, al tèimp di Roman, al fó divis in 90 centurie, ch’el srén pó fètti ed tèra grandi come 178 biolchi mudnési, dèdi ai colòni perchè i li cultivéssen.
In quant agli’origini storichi, a sàmbra che in sti post anticamèint agh fossa di padói e del foresti cun tant ed chel bésti schifosi, che sol ch’agh pèinsa a vagh in pèla d’oca.
I prém àm ch’i ri vén chè i fon i « palafiticoli », che butand zò al rósch da la fnèstra per ‘na móccia d’àn, i han fat furmèr el cosidéti « terramare » in dove, raspàndegh in mez, nuvèter moderen a iàm psü capir presachepòch cum’i viviven.
Pó (l’era pasè quèlch «millennio»), cum’a iavàm détt, l’è gnü i Roman, ch’i àn cumincé a desbuschèr e a sughèr al teritòri. Dàp a ghe stè « le invasioni barbariche », ch’i àn fat scapèr i colòni, e acsè Nunantla al turné una landa selvagia.
Per furtuna ch’a rive in sti parag i Benedetèin (ch’i gh’aviven un cunvèint e un uspézi a Fanan). Cun a la testa Anselmo (un frè ex dóca Longobèrd cugnè dal re Astolfo) i s’arvuién só el mandghi ,is mitén a lavurèr, e in poch án i riusén a costruir un cunvèint, na césa e a fèr rànder la tèra.
In dal 752 agh fó la cunsacraziòun d’la césa, pó in dal 756 Ansélem, per dèr un nàm ed ghégna a l’Abazia, l’andé a Rama e l’utgné dal Pèpa el reléqui ed San Silvèster. Un quèlch crunésta al dis ch’al li tulé ló diretamèint dal zimitéri ed Santa Priscilla, cun al permèss d’Astolfo, sèinza che al Pèpa al fossa d’acòrd; comunque la sia andèda, el reléqui egli’arivén chè, e al 20 ed nuvàmber dal stèss àn agh fó la cunsacraziòun solenne ed l’Abazia a San Silvèster (ecco perchè a Nunantla l’ultem d’l’án a gh’è una sègra capòdica!).
Da chi tèimp la véta dal cunvèint, ed l’abazia e di Nunantlàn, per di sécol l’è stèda pió o meno (purtròp!) come quàla degli ètri pert d’Italia: invasiòun, saccagg, devastaziòun, mazamèint, carestì, pestilèinzi, guèri.
Per furtuna ch’agh fó la Partecipanza ch’l’aiutò a campèr per circa novzèint án abastanza decentemèint un mócc ed fami. Cus’él ste lavór a me dmandarì. A v’al spiégh subétt. In dal 1058, un Abàt tògo dal monastér d’Nunantla, al pinsé che s’l’avéss cuncès al pòpel la tèra da lavurèr, cun un afétt irrisòri, l’avrév avu in chès ed bisègn, da cla stessa gèint, un aiut per la difésa ed tótta la baraca (Cunvèint, paés e abazia). E acsè al fé. Al cuncedé al fami ed tótt i nunantlan e ai so discèndèint al sfrutamèint « perpetuo » dal teritòri, cun al pat che lór i féssen zért lavursèin ch’a gh’era bisègn d’fèr. Al fó un lavór ch’l’asicuré al popol, bèin o mei, i prém dirétt ed liberté personèl.
Pó Nunantla al passò satta a i Estensi e al còsi e gli’andénn un po’ mèi, pó a gné al « Regno d’Italia », e infin … « La Repubblica ».
Per l’avgnir a gh’è chi spéra che al còsi egli’àven d’andèr mèi che per al pasè. Egh cherdiv vuèter? Me no!
Roberto Vaccari
Tratto da “Al Rezdòr 1981”
